Τι προκαλεί η ηλιακή ακτονοβολία στα μάτια μας?

Ο ήλιος αναμφίβολα αποτελεί πηγή ζωής και ενέργειας, και είναι υπεύθυνος για την αντίληψη του κόσμου γύρω μας!

Το φως του ήλιου αποτελείται από ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία με διάφορα μήκη κύματος. Τα σημαντικότερα είναι τα παρακάτω:

1) το ορατό φάσμα (μεταξύ 400 και 700 nm) γίνεται αντιληπτό από τον ανθρώπινο οφθαλμό, συμμετέχει στην αίσθηση της όρασης και της χρωματικής αντίληψης ως τα χρώματα του φωτεινού φάσματος (δηλαδή τα χρώματα του ουράνιου τόξου)

2) η υπέρυθρη ακτινοβολία (InfraRed-IR) η οποία γίνεται αντίληπτή ως θερμότητα του ηλιακού φωτός

3) η υπεριώδη ακτινοβολία (UltraViolet-UV) η οποία δεν είναι ορατή και διακρίνεται σε UVA, UVB και την UVC.

Η UVC δεν φτάνει στην επιφάνεια της γης, αλλά απορροφάται πλήρως από το προστατευτικό φράγμα του ατμοσφαιρικού όζοντος που επίσης εξασθενεί και τη UVB μέρος της οποίας φθάνει στη γη.

Από ποιούς παράγοντες εξαρτάται σε πόση ακτινοβολία θα εκτεθούν τα μάτια μου?

Τα επίπεδα έκθεσης των οφθαλμών στην υπεριώδη ακτινοβολία που φθάνει στη γη (UVB, UVΑ), εξαρτώνται παράγοντες περιβαλλοντικούς, όπως:

• την εποχή και ώρα της ημέρας
• τον καιρό και το ποσοστό συννεφιάς
• το υψόμετρο και τη χώρα
• τα ατμοσφαιρικά αερολύματα
• τη συγκέντρωση του όζοντος
• τις αντανακλάσεις από τις γύρω επιφάνειες

Aλλά και από παράγοντες ατομικούς, όπως:

• το χρώμα του δέρματος και το ποσοστό μελανίνης στον οργανισμό
• τα χαρακτηριστικά προσώπου, όπως η θέση των ματιών, το σχήμα των βλεφάρων, το υπερόφρυο και μετωπιαίο τόξο
• τη χρήση καπέλου και γυαλιών ηλίου
• τις ώρες κυκλοφορίας σε εξωτερικό περιβάλλον
• το επάγγελμα

Έτσι πχ κατά το θερινό ηλιοστάσιο, στην Ελλάδα η έκθεση σε UVB είναι 10 φορές μεγαλύτερη το μεσημέρι από το απόγευμα.

Επίσης το απόγευμα που ο ήλιος βρίσκεται χαμηλά στον ορίζοντα η απορρόφηση και η σκέδαση είναι πολύ μεγαλύτερη, με αποτέλεσμα να φθάνει πολύ λιγότερη UVB στο έδαφος.

Τι βλάβες προκαλεί η ακτινοβολία του ήλιου στα μάτια μου?

Το φως σκεδάζεται και απορροφάται από τα ανατομικά στοιχεία του οφθαλμού.

• Ο κερατοειδής απορροφά περίπου το 2-15% της UVB ακτινοβολίας.
• Στον κρυσταλλοειδή φακό προσπίπτει ένα μικρό ποσοστό της UVB και περίπου το 40-60% της UVA ακτινοβολίας. Η χρόνια απορρόφηση επιταχύνει την εμφάνιση του καταρράκτη.
• Ένα σημαντικό μέρος της «μπλε» ακτινοβολίας φιλτράρεται από τους φωτουποδοχείς της ωχράς κηλίδας στο πίσω μέρος του οφθαλμού, δηλαδή στον αμφιβληστροειδή.
• Τα μελανοκύτταρα του δέρματος των βλέφαρων και της περιοφθαλμικής περιοχής ενεργοποιούνται από την UVA και UVB ακτινοβολία και η περιοχή υφίσταται τη δερματική φωτογήρανση.

Τα παραπάνω είναι τρόποι του οργανισμού μας να προστατέψει τους οφθαλμούς και ειδικά τον αμφιβληστροειδή από φωτο-οξειδωτική βλάβη και ηλιακό stress.

Τι πρέπει να προσέξω στα γυαλιά ηλίου?

Είναι προφανές ότι για την πλήρη προστασία του οφθαλμού από τη χρόνια έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία επιβάλλεται η χρήση γυαλιών ηλίου με κατάλληλους φακούς, που απορροφούν τις επιβλαβείς αντινοβολίες και αφήνουν να περάσει ένα ποσοστό μόνο του ορατού φάσματος. Επιπλέον τα γυαλιά θα πρέπει να έχουν και αυξημένη απορροφητικότητα στο μπλε φώς που σχετίζεται με την παραγωγή ορμονών όπως η μελατονίνη.

Ένας φακός πληρεί τις προδιαγραφές για πλήρη προστασία από τη UV και λαμβάνει πιστοποίηση CE όταν εξασφαλίζει διαπερατότητα <5% για μήκη κύματος 380 nm, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό πρότυπο (ΕΝ 1836, 2005).

Μελέτες αποδεικνύουν ότι για πλήρη προστασία τα γυαλιά θα πρέπει να απορροφούν το 99-100% της υπεριώδους ακτινοβολίας UVA και UVB ακόμη και για τα 400nm (UV400) όπως απαιτείται σε άλλες χώρες (ΗΠΑ).