Αχρωματοψία και Δυσχρωματοψία. Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για αυτές τις παθήσεις.

Τι είναι η Αχρωματοψία και τι η Δυσχρωματοψία;

Αχρωματοψία είναι η αδυναμία της αντίληψης των χρωμάτων. Όταν έχει κανείς αχρωματοψία, υπάρχει δυσκολία στη διάκριση κάποιων συγκεκριμένων χρωμάτων, όπως κόκκινο, πράσινο, μπλε και κίτρινο. Η αδυναμία αντίληψης του κόκκινου-πράσινου είναι η πιο συχνή μορφή αχρωματοψίας. Λιγότερο συχνά παρουσιάζεται η αδυναμίας αντίληψης του μπλε-κίτρινου χρώματος. Η αχρωματοψία μπορεί να είναι μερική και ονομάζεται δυσχρωματοψία (επηρεάζει μόνο ορισμένα χρώματα), ή πλήρης (επηρεάζει όλα τα χρώματα). Η πλήρης αχρωματοψία είναι πάρα πολύ σπάνια. Ασθενείς οι οποίοι παρουσιάζουν πλήρη αχρωματοψία συνήθως εμφανίζουν και άλλα οφθαλμολογικά προβλήματα.

Είναι η αχρωματοψία κληρονομική;

Η αχρωματοψία μπορεί να είναι κληρονομική (μεταβιβαζόμενη γονιδιακά) ή επίκτητη (από ασθένειες που προσβάλουν το οπτικό νεύρο ή τον αμφιβληστροειδή).

Η επίκτητη αχρωματοψία, προσβάλει συνήθως μόνο το μάτι, αφορά στον διαχωρισμό τoυ μπλε ή του κίτρινου χρώματος, και μπορεί να χειροτερέψει με την πάροδο του χρόνου.

Η κληρονομική αχρωματοψία είναι πιο συχνή. Προσβάλει και τα δύο μάτια και δεν επιδεινώνεται κατά τη διάρκεια του χρόνου. Αυτός ο τύπος αχρωματοψίας είναι πιο συχνός στους άντρες και ανευρίσκεται στο 8% των ανδρών και 0,4% των γυναικών. Η αχρωματοψία αυτή συνδέεται με το Χ χρωμόσωμα και σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις μεταφέρεται από τη μητέρα στο γιο της.

Τι προκαλεί την αχρωματοψία;

Τα µάτια µας έχουν τη δυνατότητα να ξεχωρίζουν το χρώµα καθώς και τη φωτεινότητα, κι’ αυτό διότι στο πίσω µέρος τους διαθέτουν τα λεγόµενα κωνία και ραβδία. Τα κωνία αναγνωρίζουν το χρώµα και τα ραβδία αναγνωρίζουν τη φωτεινότητα. Τα κωνία είναι συγκεντρωμένα στην κεντρική περιοχή του αμφιβληστροειδή και περιέχουν τρεις φωτοευαίσθητες χρωστικές ουσίες: την ερυθρή, την πράσινη και την μπλε. Αυτοί που έχουν πρόβλημα αχρωματοψίας έχουν μερική ή ολική έλλειψη σε μια ή σε περισσότερες από τις ανώτερες χρωστικές ουσίες. Ανάλογα µε τον αριθµό των κωνίων που έχει ο κάθε ασθενής µε αχρωµατοψία ποικίλει και ο βαθµός της αχρωµατοψίας που έχει. Ένα άτοµο που πάσχει από αχρωµατοψία στο κόκκινο και το πράσινο δεν έχει αρκετά κόκκινα και πράσινα κωνία. Αυτό βεβαίως δεν σηµαίνει ότι ο ασθενής με αχρωµατοψία βλέπει τα πάντα ασπρόµαυρα αλλά ότι µπερδεύει το κόκκινο µε το πράσινο ή µε το καφέ καθώς επίσης και το µπλε µε το µοβ. Η σύγχυση των χρωµάτων που έχει το άτοµο που πάσχει από αχρωµατοψία εξαρτάται και από τις συνθήκες φωτισµού. Για παράδειγµα το άτοµο που συγχέει το πράσινο θα µπορούσε κάτω από έντονο ηλικιακό φως ν’αναγνωρίσει ένα έντονο πράσινο ως πράσινο. Αντιθέτως κάτω από µία λάµπα τεχνητού φωτισµού µικρής ισχύος µπορεί να µπερδέψει το πράσινο χρώµα µε το καφέ ή ακόµη και το κόκκινο.

Οι ασθενείς με φυσιολογική χρωματική αντίληψη ονομάζονται και τριχρωματικοί.

Οι ασθενείς με δυσχρωματοψία και με έλλειψη μιας χρωστικής ονομάζονται ανώμαλοι τριχρωματικοί (αυτοί αποτελούν τον συνηθέστερο τύπο αχρωματοψίας – δυσχρωματοψίας). Ένας δυσχρωματικός έχει απόλυτη έλλειψη μίας χρωστικής των κωνίων.

Ποιά είναι τα συμπτώματα της αχρωµατοψίας;

Τα συμπτώματα της αχρωματοψίας εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες, όπως για παράδειγμα εάν το πρόβλημα είναι συγγενές ή επίκτητο, μερικό ή ολικό.

  • Δυσκολία στην αναγνώριση του κόκκινου και του πράσινου (οι πιο σύνηθες καταστάσεις)
  • Δυσκολία στην αναγνώριση του μπλε και του πράσινου (λιγότερο σύνηθες καταστάσεις)

Τα συμπτώματα των σοβαρότερων κληρονομικών προβλημάτων αχρωματοψίας και μερικών τύπων επίκτητης μπορεί να είναι:

  • Αντικείμενα εμφανίζονται σε διάφορες αποχρώσεις του γκρίζου (αυτό εμφανίζεται στην απόλυτη αχρωματοψία και είναι πολύ σπάνιο)
  • Σημαντικά ελαττωμένη όραση
  • Νυσταγμός

Μπορεί η αχρωµατοψία να διαγνωσθεί;

Η αχρωματοψία ανιχνεύεται με ειδικούς χρωματικούς πίνακες Ishihara. Σε κάθε πίνακα υπάρχει ένας αριθμός που σχηματίζεται από χρωματικές κηλίδες. Ο ασθενής πρέπει να αναγνωρίσει τον αριθμό του πίνακα που κρατάει στα χέρια του κάτω από καλό φωτισμό.

Θεραπεύεται η αχρωματοψία; Τι πρέπει να κάνω αν το παιδί μου έχει αχρωματοψία-δυσχρωματοψία;

H αχρωματοψία δεν θεραπεύεται. Παρόλα αυτά, η διάγνωσή της από την πολύ μικρή ηλικία είναι πολύ σημαντική αφού κατά τη σχολική ηλικία ένα πολύ μεγάλο μέρος του διδακτικού υλικού βασίζεται στην χρωματική αντίληψη. Γνωρίζοντας το πρόβλημα, γίνεται ευκολότερο στο παιδί να προσεγγίσει μαθησιακές δυσκολίες οι οποίες βασίζονται στην αντίληψη των χρωμάτων. Ετσι, εάν το παιδί σας έχει αχρωματοψία, θα πρέπει να ενημερώσετε το δάσκαλο ή τη δασκάλα του ώστε το μάθημά του να οργανωθεί με τρόπο ανάλογο.

Το άτοµο που πάσχει από αυτή την ασθένεια των µατιών δεν θα πρέπει να χειρίζεται µηχανήµατα ή κουµπιά µε κόκκινα ή πράσινα χρώµατα, όπως επίσης θα πρέπει να βρίσκει διαφορετικούς τρόπους για να διαχωρίζει διαφορετικά χρώµατα χαπιών, αντικειµένων κ.α. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι υπάρχουν τρόποι που βοηθούν κάποιον να αντιμετωπίσει την αδυναμία του να ξεχωρίσει τα χρώματα. Για παράδειγμα, κάποιος με αχρωματοψία μπορεί να ξεχωρίσει τα ρούχα του μέσα στην ντουλάπα του βάζοντας ταμπελίτσες ή να βάλει σε συγκεκριμένη θέση τα πράγματά του ανάλογα με το χρώμα τους ώστε να τα βρίσκει εύκολα. ΄Ενα παράδειγμα είναι το κόκκινο χρώμα που γνωρίζουμε όλοι ότι ανάβει στο επάνω μέρος του φωτεινού σηματοδότη ακόμα και αν δεν το αναγνωρίζουμε.

Υπάρχουν όμως και κάποια σχετικά «πλεονεκτήµατα» στην κατάσταση αυτή. Τα άτοµα που πάσχουν από αχρωµατοψία αναζητούν περιγράµµατα προκειµένου να αντισταθµίσουν τη σύγχυση των χρωµάτων, γι’ αυτόν τον λόγο µπορούν, για παράδειγµα, να διακρίνουν εύκολα οτιδήποτε ή οποιονδήποτε καμουφλάρεται. Τέλος, τα άτοµα αυτά έχουν αυξηµένη νυκτερινή όραση σε σχέση µε τα άτοµα που έχουν φυσιολογική όραση.

LMVISION - Oφθαλμίατρος Θεσσαλονίκη, Laser Mυωπία, Aστιγματισμός

Η μονάδα ιδρύθηκε το 2006 από τον Λεωνίδα Μαυρουδή και λειτουργεί στο εμπορικό κέντρο “Πλατεία”, σε ένα εμβληματικό κτήριο με μεγάλη κοινωνική, επιχειρηματική και αρχιτεκτονική αναγνωρισιμότητα στη Βόρειο Ελλάδα, στην καρδιά του εμπορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης δίπλα στην πλατεία Αριστοτέλους. Από το Μάρτιο του 2015 λειτουργεί ως ΜΟΝΑΔΑ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ όπου παρέχονται διαγνωστικές, απεικονιστικές, κλινικές και χειρουργικές υπηρεσίες υψηλού επιπέδου, με τις πιο σύγχρονες μεθόδους και τεχνικές, με ιατρικό εξοπλισμό και εγκαταστάσεις που συνεχώς ανανεώνονται και εμπλουτίζονται.